Waarom een Zwaan als grafkunst?

De Zwaan als grafkunst. Een korte geschiedenis

zwaan als symbool

Het woord “zwaan” stamt af van het Indo-Europese  “Swen”, dat “geluid” en/of “zingen” betekent. Het zingen verwijst naar de mythe van de zwanenzang

De Zwanenzang

De metafoor zwanenzang verwijst naar het laatste gebaar dat iemand maakt vlak voor het beëindigen van een loopbaan of zelfs het leven.

In de oudheid geloofde men dat zwanen vlak voor hun dood juichten voor het leven van stilte, of op zijn minst het gebrek aan muzikale tekortkomingen, zelfs vóór hun dood.  Deze legende stamt uit de 3e eeuw voor Christus toen in het oude Griekenland dit verhaal zijn intrede deed in poëzie en kunst.

In Aesop’s verhaal, “Zwaan en de Gans”, wordt het leven van de zwaan gered omdat men zijn zwanenzang herkende. Met de gans liep het waarschijnlijk minder goed af.

In 77 na Christus trok Plinius de Oudere in zijn natuurlijke geschiedenis (Boek 10, hoofdstuk 32) als eerste dit verhaal over de zang van zwanen voor hun dood in twijfel: “Onderzoek toont aan dat het verhaal van een spel met dode zwanen onjuist is.” Toch klopt ook deze stelling niet helemaal…

Geluid van een zwaan

De zwaan zoals wij die in Noord-Europa kennen is de knobbelzwaan: wit met roodoranje snavel en vleugels zwart of gekleurd. De zwaan fluit niet en het geluid dat hij voortbrengt is niet bepaald muzikaal of mooi te noemen. Een zwaan kan sissen, knorren, blazen en gorgelen. De trompetzwaan kan trompetteren.

Vanwege de toegenomen tracheale intubatie in de thoracale holte, produceren alle zwanen een soort ruis, als hun longen leeglopen (bij sterven) Natuuronderzoeker Peter Pallas meent dat de basis is van de zwanenzang mythe.

Zwaan als symbool in grafkunst

In literatuur staat de zwaan voor licht, zuiverheid, verandering, intuïtie en zegen. In het oude Griekenland symboliseren zwanen de ziel. De zwanen waren met Apollo, de zonnegod, verbonden.

Andere religies de Zwaan zagen de zwaan als symbool van vrouwelijkheid. In Keltische legendes stuurden twee zwanen de zon comfortabel in een bootje door de hemel. De alchemie zag de zwaan noch als mannelijk noch vrouwelijk. De zwaan huwde met de tegengestelden vuur en water. Volgens het hindoeïsme overbrugde zwanen lucht en water, symbolen voor hemel en aarde. Het sjamanisme kende de zwaan het vermogen toe de andere wereld te kunnen bezoeken.

Je ziet vaker vogels in grafmonumenten verwerkt, maar een zwaan is minder vaak in gebruik.  

In sommige grafkunstwerken wordt toch ook de zwaan gebruikt. Deels vanwege de oude symboliek, en de mythe van de zwanenzang. Maar ook vanwege de relatie met de KLM. Dit grafmonument met zwaan was boijvoorbeeld voor een medewerkster van de KLM

Jeroen Stok grafkunstenaar

Dit blogartikel is van de hand van grafkunstenaar Jeroen Stok. Stok die is opgeleid tot beeldhouwer werkt voornamelijk met metaal en glas.  Naast de exclusieve grafkunst creëert Stok “gewone sculpturen ” van staal en RVS en vervaardigt hij kunst in opdracht. De metalen beeldhouwwerken die Stok maakt zijn gestileerd en ogen eigentijds met een lichte uitstraling. RVS gecombineerd met glas versterkt het heldere en lichte karakter van zijn werk.

Grafkunst ontwerpen in opdracht van nabestaanden is een artistieke activiteit die verschilt van het creëren van gewone kunstbeelden. Stok ziet het belang van grafkunst en is dankbaar dat de unieke creaties nabestaanden helpen in hun rouwproces.

Memorabel Afscheidsmonumenten – Jeroen Stok

Moezelstraat 72

8226LB Lelystad

06-49 351 338